Payız qış mövsümünün gəlməsilə tək havanın temperaturu enmir, bu həm də bizim sağlamlığımıza böyük zərbə olur. Soyuq havada orqanizmimiz istiliyi saxlamaq üçün daha ağır işləməli olur, bu da bizim immunitetimizi zəiflədir, qrip və bənzəri virus infeksiyalarına həssaslığımızı artırır.
Artıq 2 aydır ölkədə Qrip, Paraqrip, Respirator Sinsitial virus, Koronavirusun müxtəlif növləri tüğyan edir. Bunların içində xüsusilə ağır keçən qrip infeksiyası uşaqlarda və böyüklərdə günlərlə davam edən yüksək qızdırma ilə müşayiət olunur. Ölkəmizdə ən çox dekabr ayından mart ayına qədər kəskin respirator virus infeksiyaları bu aylar da daxil olmaqla rast gəlinir. Bəs bu cür yuxarı tənəffüs yollarının kəskin infeksiyası niyə payız-qış mövsümündə çox olur? Bunun səbəbi soyuq aylarda immun sisteminin zəifləməsi, virusların aktivliyinin artması, insanların soyuqla əlaqəli olaraq evlərə çəkilməsi, nəticədə insanın bu viruslara qarşı həssaslığının artması və virusun yoluxması üçün optimal şəraitin yaranmasıdır. Bir az daha tez xəstələnən şəxslər üçün payız və qış mövsümü virus infeksiyaları ilə keçir. Bu mövsümdə çox az sağlam vaxtları olur.
Ancaq soyuq hava dönəmləri tək tənəffüs yollarının virus infeksiyları ilə bitmir, digər xəstəlik və problemlər də meydana çıxır soyuq fəsillərdə. Payıq-qış mövsümündə havaların quru olması dəri və gözlərdə qurumaya da səbəb olur və bu da dəri həssaslığı olan şəxslərdə gözlərdə yanmaya, soyuq hava ilə təmasda olan əllərin arxa səthinin çatlamasına və qanamasına gətirib çıxarır. Məsələ bununla da bitmir, soyuq havalarda səthi dəri və ətraf damarlarında daralma mərkəzi qan dövranında təzyiqin artması, tromb və ürək infarktı riskini artırır. Payıq-qış mövsümündə aşağı temperatur və aşağı atmosfer təzyiqi oynaq ağrılarının artmasına və revmatik xəstəliklərin kəskinləşməsinə də səbəb olur.
Hələ gecənin uzun olması ilə əlaqədar depressiv vəziyyətlərin artmasını demirəm. Bir çox depresiyaya meylli şəxslər havanın tez qaralmasına və gündüzün qısa olmasına qarşı həssasdırlar və depressiz vəziyyətə düşürlər.
Yaz-yay aylarında isə bəzi bakterial bağırsaq infeksiyaları, qidaların düzgün saxlanılmaması nəticəsində baş verən qida zəhərlənmələri, isti və günvurma, ilan və həşərat sancmaları, ağac tozlanmalarına qarşı allergiyalar rast gəlinir. Lakin bu xəstəliklər adətən sporadik şəkildə baş verir. Statistik olaraq bu aylarda xəstəliklərin rast gəlinmə tezliyi soyuq mövsümlərdən dəfələrlə az olur.
Bir çoxları da isti havalara dözümsüzdürlər, isti mövsümlər yerinə soyuq aylara daha çox üstünlük verirlər. Xüsusən dağ adamları, dağlıq və dağətəyi rayonlarda doğulub böyüyənlər istiyə qarşı psixoloji olaraq dözümsüzdürlər. Soyuq havalarda özlərini daha yaxşı hiss edirlər. Digərləri isti havaları daha çox sevirlər. Bunlar tamamən psixoloji və xarakterə bağlı məsələlərdir. Mənsə soyuq fəsildə doğulmağıma baxmayaraq isti mövsümləri daha çox sevirəm. Siz də bununla bağlı fikirlərinizi şərh bölümünə yazın.
Bəs soyuq havalarda xəstələnməmək ya da xəstəlikləri daha yüngül keçirmək üçün nələrə fikir verməliyik?
Qidalanmanın,yuxunun və stressin bizim immunitetimiz üzərində böyük təsiri var. Hər gün meyvə yemək, proteinlə və vitaminlə zəngin qidalanmaq, un məmulatlarını və şirniyyat məhsullarını azaltmaq, keyfiyyətli yuxu yatmaq və stressiz yaşam immun sistemimizi xeyli dərəcədə gücləndirir. Şirniyyat məhsullarını azaldın, bunlar bizim bağırsağımızda olan vitamin sintez edən faydalı bakteriyaları azaldır, orqanizmimizdə olan antioksidantları istifadə edir, beləliklə immun sistemimizi zəiflədir, marketdə satılan transyağlarla bişən şirniyyatları heç yeməyin. Bizim coğrafiyada d vitamini əksikliyi var, d vitamininin orqanizmin infeksion xəstəliklərlə savaşında böyük rolu olduğu məlumdur. Analizlə baxın, əgər azdırsa payız-qış mövsümündə d vitamini qəbul edin.
Evin havasının nəmliyi 50-60% olmalıdır, havanın quru olması burun, boğaz və tənəffüs yollarının selikli qişasının qurumasına və viruslara qarşı müqavimətinin azalmasına səbəb olur. Ancaq normal nəm səviyyəsi tənəffüs yollarının selikli qişasının nəm qalmasına və virus və bakteriyalar üçün bir növ bariyer funksiyası yerinə yetirir. Bundan əlavə nəmli mukoza xəstəliyin daha sürətli sağalmasına da kömək edir. Odur ki, evin havasını nəm saxlayın. Qızdırıcı radiatorların üzərinə qablarda buxarlanması üçün su qoyun, bu kifayət etmirsə nəmləndirici aparatlardan istifadə edin.
Xəstələndikdə yemək yeməyə çox üstünlük verməyin, qoruyucu mexanizm olaraq orqanizm iştahanı azaldır, bu zaman enerjini qidanın həzm olunmasına deyil, xəstəliyin sağalması üçün immun sistemi istiqamətində sərf etmək istəyir. Biz də xəstələndikdə az yeməliyik, bunun yerinə daha çox maye qəbul edin. Qızdırmanın yüksəlməsi zamanı xəstənin üstünü basdırmaq olmaz, əksinə evin havasını sərin edin, xəstənin üstünü nazik örtün. Qızdırması olan şəxsə tez-tez maye verin.
Yay fəslində isə xəstəliklərdən qorunma qaydası daha sadədir. Yeməkləri düzgün şəkildə saxlamaq, uzun müddət saxlamamaq, tərləmə nəticəsində baş verən susuzlaşmanın qarşısını almaq üçün bol maye qəbul etmək, həşərat və ilanlardan ehtiyatlı olmaq lazımdır.
